5 jaar ervaringswerkers in Sint-Annendael

‘Mensen empoweren is wat ons drijft’

Collega’s Sylvie Lauwkens, Liesbet Van Dessel en Mattias Nolmans hebben twee dingen gemeen: ze hebben een psychische kwetsbaarheid en putten daaruit kracht om anderen te helpen in hun herstelproces. ‘Wij zijn de brug tussen medepatiënten en hulpverleners.’

(Leestijd: 4 minuten)

Vijf jaar geleden begon Sylvie Lauwkens in PZ Sint-Annendael aan haar stage als ervaringswerker. Intussen heeft ons ziekenhuis twee betaalde ervaringswerkers in dienst: Sylvie zelf en collega Liesbet Van Dessel. Doordat Mattias Nolmans tijdelijk Sylvie verving, is het team van ervaringswerkers momenteel met drie. Naast patiënten en cliënten ondersteunen in hun herstelproces, adviseren zij ook andere zorgverleners en het GGZ-beleid in onze vzw.

‘Wij zijn de brug tussen medepatiënten en hulpverleners’, zegt Liesbet. ‘Enerzijds zijn we een voorbeeld voor patiënten, hoe moeilijk dat soms ook is. Anderzijds kunnen we hun behoeften vertalen naar zorgverleners toe, zodat hun hulp nog beter afgestemd is op de noden van patiënten.’

Mattias: ‘Als patiënt in het ziekenhuis zie je alleen de ervaringen van je medepatiënten, die het net zoals jij moeilijk hebben. Wij als ervaringswerkers hebben al een hele weg afgelegd in ons herstel. Dat is onze toegevoegde waarde.’

Welke klemtonen leggen jullie elk?

Liesbet: ‘Mensen empoweren. Dat is wat mij gedreven heeft om ervaringswerker te worden. Dat had ik namelijk zelf het meeste nodig, omdat ik niet meer in mijzelf geloofde. Lotgenoten hebben mij inzicht gegeven in mijn kwetsbaarheid en me ook weer laten geloven in mijn eigen kracht. Wat zij voor mij gedaan hebben, wil ik nu teruggeven. In de herstelgroepen en cliëntenraden of in persoonlijke gesprekken, wil ik mensen die met zichzelf worstelen of een probleem hebben, geruststellen. Hoe kunnen zij hun probleem aanpakken, en wat kan ik daarin voor hen betekenen?’

Mattias: ‘Ik herken mij wel in wat Liesbet zegt, maar ik probeer er vooral te zijn voor het totaalplaatje. Omdat ik vanuit mijn eigen opname heb ervaren, dat dat niet altijd toereikend is. Als ervaringswerker ben ik maar 19 uur per week aanwezig, terwijl een patiënt 24 uur op 24 opgenomen is. Ik kan wel iets belangrijks meegeven aan een patiënt individueel, maar ik heb liever dat het hele ziekenhuis er is voor die patiënt.’

‘Heel wat lotgenoten slagen er niet in om verbinding te maken met hulpverleners. Ze zijn gesloten en durven bijvoorbeeld geen vragen te stellen aan hun psychiater. In een opname zijn er ook heel wat grenzen waarover je moet geraken. Ik probeer patiënten mee te geven hoe belangrijk het is om verbinding te maken met het hele team. Hen daarin empoweren, is waar ik voor ga.’

Sylvie: ‘Ik heb in mijn eigen opname heel veel gemist. Ik kon er niet over praten, ook niet met mijn familie. Tot op de dag van vandaag heb ik nog altijd mijn ding niet kunnen zeggen tegen hen. Daarom probeer ik in mijn gesprekken met patiënten en cliënten een opening naar de familie te maken. Initiatieven waarop familie wordt uitgenodigd, zoals een uiteenzetting over psychose of de online familieavond die Mattias onlangs organiseerde, vind ik dan ook fantastisch.’

Hoe verloopt de samenwerking met de teams?

Sylvie: ‘De opstart vijf jaar geleden is wel wat zoeken geweest, zowel voor de teams als voor mezelf. Ik voelde me wel helemaal thuiskomen hier en de teams stonden ook open voor mij. Maar in het begin wist ik niet helemaal wat mijn plaats was, hoe ik mij best kon inzetten. Ik heb toen veel aan collega Silvie Aerts gehad, die ons nog altijd begeleidt.’

Liesbet: ‘Sylvie heeft voor ons de weg geëffend. Als ik vier jaar geleden hier startte, waren de teams al een stuk klaar. Er speelden nog wel veel vragen, over onze rol en aanpak bijvoorbeeld. Maar dat is maar normaal.’

Jullie hebben alle drie een herstelproces doorlopen. Waarom sluiten jullie dat hoofdstuk niet af en gaan jullie professioneel verder hiermee?

Sylvie: ‘Het geeft mij kracht om met andere patiënten te praten en om sessies te geven. Op zo’n moment kan ik ook mijn eigen problemen aan de kant laten. Die afstand kunnen houden is ook nodig. Vroeger nam ik de dingen mee naar huis. Nu heb ik geleerd om los te laten.’

Liesbet: ‘Ik heb voordien een hele weg afgelegd, waarin ik mij bewust ben moeten worden van mijn kwetsbaarheid en er mee rekening heb leren houden. Nu weet ik dat mijn kwetsbaarheid er mag zijn, en dat die gevoeligheid juist een kracht is. Uiteraard word ik soms geraakt door wat een patiënt mij vertelt, maar dat geldt evenzeer voor de andere hulpverleners.’

Wat is jullie toekomstdroom als ervaringswerker?

Sylvie: ‘Mijn droom is om nog meer de familie te betrekken. Dat wordt al wel gedaan. Maar er is nog veel onwetendheid over hoe patiënten zich voelen, wat een psychose is, wat borderline is, enzovoort.’

Liesbet: ‘Op sommige plaatsen heb je al betaalde familie-ervaringsdeskundigen. Misschien zijn we daar over vijf jaar aan toe. Het had mijn moeder in elk geval erg gerustgesteld, mocht zij tijdens mijn opname een gesprek met een ervaringswerker hebben gehad.’

Mattias: ‘Ik wens dat als iemand over vijf jaar wordt opgenomen, dat die alle tijd en aandacht krijgt die hij nodig heeft. Nu proberen alle hulpverleners rond te komen met de tijd die ze hebben. Het zou niet mogen dat je pas twee weken later een gesprek kunt hebben, terwijl je vraag dan al niet meer van toepassing is. Als patiënt zou je nog vaker gesprekken moeten kunnen hebben en verbinding kunnen maken. Dat heb je nodig om jezelf terug te kunnen vinden.’

Tekst: Leen Grevendonck - Foto: Heidi Rombouts

---

Wat is een ervaringswerker in de GGZ?

Een ervaringswerker in de GGZ is iemand met een psychische kwetsbaarheid, die zijn ervaring aanwendt om anderen te ondersteunen in hun herstelproces. Een voorwaarde is dat hij zelf voldoende afstand kan nemen van zijn psychische kwetsbaarheid en er vrede mee heeft.

In Vlaanderen bestaan er vormingen en opleidingen voor ervaringswerkers. Maar zoals Mattias zegt: ‘Daarin leer je vooral professionele skills. Wij putten uit onze eigen ervaring en contacten met lotgenoten. De rest komt uit uw hart.’

In PZ Sint-Annendael spreken we over ervaringswerkers (betaalde beroepskrachten) en ervaringsdeskundigen (vrijwilligers).

• De inzet van ervaringswerkers en -deskundigen past binnen onze herstelvisie.